وقتی صحبت از نصب یک پریز، سوکت یا کلید برق جدید به میان میآید، بیشتر افراد به خود پریز و طراحی آن توجه میکنند. اما یک جزء حیاتی و اغلب نادیده گرفته شده در این میان، "باکس پریز" یا همان "جعبه تقسیم پریز" است. این جعبه کوچک، هسته مرکزی هر نصب برقی را تشکیل میدهد؛ مکانی که اتصالات سیمها در آن انجام میشود و پریز نهایی بر روی آن سوار میشود.
انتخاب بین باکس پریزهای پلاستیکی (PVC) و فلزی (عمدتاً گالوانیزه یا فولادی) یکی از تصمیمات مهم در حین اجرای سیمکشی است. این انتخاب تنها به سلیقه بصری مربوط نیست، بلکه بر روی ایمنی، دوام و سهولت نصب تأثیر مستقیم میگذارد. در این مقاله، به یک مقایسه جامع بین این دو نوع میپردازیم تا به شما کمک کنیم بهترین گزینه را برای پروژه خود انتخاب کنید.
باکس پریز پلاستیکی (PVC): محبوب و همهفنحریف
باکسهای پلاستیکی، که معمولاً از جنس PVC سخت ساخته میشوند، رایجترین نوع در ساختمانهای مسکونی نوین هستند. محبوبیت آنها دلایل متعددی دارد:
مزایای باکس پریز پلاستیکی:
- عایق بودن ذاتی: این بزرگترین مزیت باکسهای پلاستیکی است. از آنجا که پلاستیک رسانای برق نیست، در صورت بروز هرگونه مشکل در سیمکشی داخلی باکس (مانند شل شدن اتصال سیم فاز)، خطر برقگرفتگی به بدنه باکس یا انتقال آن به سایر قسمتها به شدت کاهش مییابد. این ویژگی، سطح ایمنی را بهطور قابل توجهی افزایش میدهد.
- مقاومت در برابر خوردگی و رطوبت: PVC در برابر زنگزدگی، خوردگی و اثرات مواد شیمیایی موجود در ملات گچ و سیمان کاملاً مقاوم است. این ویژگی، آن را به گزینهای ایدهآل برای نصب در دیوارهای خشک، بلوکهای سیمانی و مکانهای مرطوب مانند حمام و آشپزخانه (در کنار رعایت سایر استانداردهای ایپکس) تبدیل میکند.
- سبکوزن و نصب آسان: وزن کم این باکسها حمل و نقل و نصب آنها را بسیار ساده میکند. بسیاری از مدلهای پلاستیکی دارای "گوشههای پروانهای" (Bracket Ears) هستند که به راحتی و با دقت بالا روی دیوار خشک سوار میشوند.
- قیمت مقرونبهصرفه: فرآیند تولید باکسهای پلاستیکی ارزانتر است، در نتیجه قیمت نهایی آنها پایینتر بوده و در پروژههای بزرگ، این صرفهجویی در هزینه قابل توجه خواهد بود.
- عدم نیاز به اتصال به سیم ارت: از آنجایی که خود باکس عایق است، نیاز نیست حتماً به سیستم سیم ارت متصل شود (اگرچه برخی مدلها پیچ ارت دارند).
معایب باکس پریز پلاستیکی:
- مقاومت کمتر در برابر ضربه و حرارت: در مقایسه با نمونههای فلزی، در برابر ضربات فیزیکی مستعد ترک خوردن هستند. همچنین، تحمل حرارتی پایینتری دارند و در مواجهه با دمای بسیار بالا ممکن است تغییر شکل دهند.
- استحکام کمتر در نصبهای سنگین: برای نصب پریزهای سنگین یا پریزهای صنعتی که تحت کشش و فشار مکانیکی هستند، ممکن است استحکام کافی را نداشته باشند.
باکس پریز فلزی: قوی و بادوام
باکسهای فلزی، معمولاً از فولاد گالوانیزه ساخته میشوند و استانداردی قدیمی و مطمئن در صنعت برق هستند. این باکسها بیشتر در ساختمانهای تجاری، صنعتی و در مواردی که استحکام و حفاظت فیزیکی اولویت دارد، دیده میشوند.
مزایای باکس پریز فلزی:
- استحکام و مقاومت فیزیکی بسیار بالا: باکسهای فلزی در برابر ضربات، فشار و سایش به مراتب مقاومتر از انواع پلاستیکی هستند. آنها میتوانند وزن پریزهای سنگین و اعمال نیرو را بدون تغییر شکل تحمل کنند.
- مقاومت در برابر حرارت: فلز نقطه ذوب بسیار بالاتری دارد و در برابر آتش سوزیهای کوچک یا حرارت ناشی از اتصالات نامناسب سیم، مقاومت بهتری از خود نشان میدهد و نمیسوزد.
- اتصال به سیستم ارت (Earth): تمامی باکسهای فلزی دارای یک پیچ یا ترمینال مخصوص برای اتصال سیم ارت هستند. هنگامی که این باکس به درستی به زمین متصل شود، در صورت تماس سیم فاز با بدنه فلزی، جریان به سرعت از طریق سیم ارت تخلیه شده و فیوز (قطعکننده) مدار را قطع میکند. این یک لایه حفاظتی اضافی ایجاد میکند.
- عمر طولانی: در شرایط محیطی استاندارد، یک باکس فلزی باکیفیت میتواند به اندازه عمر خود ساختمان دوام بیاورد.
معایب باکس پریز فلزی:
- خطر برقگرفتگی در صورت نصب نادرست: بزرگترین عیب باکسهای فلزی همین است. اگر اتصال سیم ارت به درستی انجام نشود، در صورت تماس سیم برقدار با بدنه، کل باکس زیر برق رفته و خطر برقگرفتگی شدید به وجود میآید.
- مستعد زنگزدگی: در محیطهای مرطوب (مانند حمام یا فضای بیرون) اگر پوشش گالوانیزه باکیفیت نباشد یا آسیب ببیند، احتمال زنگزدگی وجود دارد.
- نصب سختتر: برش و نصب آنها در دیوار به دلیل سختی فلز، نیاز به ابزار مناسب و دقت بیشتری دارد. همچنین احتمال لبههای تیز که میتواند به عایق سیمها آسیب برساند، وجود دارد.
- قیمت بالاتر: معمولاً هزینه آنها از نمونههای پلاستیکی بیشتر است.
جمعبندی: کدام یک را برای پروژه خود انتخاب کنیم؟
- برای بیشتر مصارف مسکونی، اداری سبک و مکانهای مرطوب: باکس پریز پلاستیکی گزینه بهینه، ایمن و مقرونبهصرفه است. ایمنی ذاتی آن به دلیل عایق بودن، آرامش خاطر بیشتری برای ساکنان به ارمغان میآورد.
- برای محیطهای صنعتی، کارگاهها، گاراژها، ساختمانهای تجاری و مکانهایی که احتمال ضربه فیزیکی یا حرارت بالا وجود دارد: باکس پریز فلزی انتخاب مطمئنتری است. در این موارد، اتصال صحیح سیم ارت به باکس فلزی حیاتی است و باید توسط یک برقکار متخصص انجام شود.
در نهایت، انتخاب بین این دو به نیاز پروژه، محیط نصب و بودقه شما بستگی دارد. اما فارغ از این انتخاب، به خاطر داشته باشید که استفاده از محصولات باکیفیت و استاندارد و نصب صحیح توسط یک فرد ماهر، مهمترین عامل در تضمین یک سیستم برقی ایمن و بادوام است.